Global Yatırımda girişi ücretli ve sanatçının haberi olmadan düzenlenen bir Banksy sergisi, şu anda şehrin ve sanat dünyasının gündemine bomba gibi düşen bir olay. Detayları serginin küratörü Steve Lazarides le konuştuk.
Geçtiğimiz sonbaharda Banksy, “Dismaland” adlı yerleştirmesini Somerset, İngiltere’de açtığında, fanlarını ve sanat dünyasını ikiye bölmüştü. İşin aslına bakarsanız sadece Disney ve Disneyland’den nefret edenler, Banksy’nin kurduğu bu köyü sevmişti. Kimilerine göre kimliğini halen gizliyor oluşu da artık tüm bu Banksy fenomenini sıkıcı hale getiriyor. Ancak İstanbul’a baktığımızda sanatçının en büyük fanlarının burada olduğunu görüyoruz. Banksy’nin işlerini sene boyunca düzenlenen çeşitli fuarlarda zaten görebiliyorduk. Ancak kısa süre önce Karaköy’de kapılarını açan Global Yatırım, solo bir Banksy sergisi düzenledi. Akabinde ise çeşitli tepkiler topladı. Serginin girişi 35 TL’ydi. Bina içinde düzenlenen sergi ise sokak sanatçısının duruşuyla örtüşebilmek adına sokak havasına bürünmüştü. Tartışmalar bununla da sınırlı değil elbette. Açılış günü Banksy’nin sergiden haberi dahi olmadığını öğrendik. Tüm bu kargaşanın gölgesinde serginin küratörü Steve Lazarides ile buluştuk. Kendisi, Londra’daki Lazarides Gallery’nin sahibi. Banksy’nin eski dostu, beraber 12 yıl boyunca çalıştıktan sonra profesyonel ilişkilerini sekiz yıl önce sonlandırmışlar… Gerisini ise küratörün kendi ağzından dinliyoruz.
Banksy ile yollarınız nasıl kesişti?
1996 yılında Bristol’da tanıştık. Ben Banksy’den bir önceki jenerasyona aitim ve aynı zamanda büyüdüğüm şehir olan Bristol’de ondan daha eski grafiti sanatçılarını tanıyordum. Fotoğraf çalışmaları yaptığım bir dönemde sanatçıların portrelerini çekerken ortak tanıdıklarımız vesilesiyle tanıştık ve onun da fotoğraflarını çektim. Çok iyi anlaştık, birlikte eserler üretmeye başladık ve sonuçta bir galeri açtık. Her şey böyle başladı.
Banksy’i yakından tanıyan biri olarak onu nasıl tanımlarsınız?
Çok garip bir insan. Dahi bir sanatçı olduğunu söyleyebilirim, dünyasında sanattan başka bir şey yok. Öte yandan onu mükemmel bir sanatçı yapan özellikleri aynı zamanda onu garipleştiriyor da.
Bu şovda sanatçının farklı dönemlerine ait özel koleksiyonlar ve enstalasyonlar yer alıyor ve bugüne kadar ki en büyük Banksy koleksiyonu olma özelliği taşıyor. Hazırlık süreci nasıldı?
Buradaki sergilenen eserlerin büyük çoğunluğu benim daha önce koleksiyonculara sattığım eserlerden oluşuyor. Banksy’nin satılmış eserlerinin yüzde 90’nın nerede olduğunu biliyorum zaten. Aralarından seçim yaparken Banksy’nin farklı zaman ve çeşitli akımlara ait eserlerinden her türlü parçayı toparlamaya çalıştım. Sergilenen eserleri ödünç almak için koleksiyoncuları ikna etmem gerekti ve akıllarını çelmek için epeyce uğraştığımı söylemeliyim. Sergide belki 10 senedir insan yüzü görmemiş eserler var.
Banksy’nin sanat galerilerinden hiç hoşlanmadığı biliniyor. Serginin hazırlık aşamasında bu hiç konuşuldu mu?
Banksy bunun olduğunu bilseydi nefret ederdi.
Banksy’nin sergiyle bir ilişkisi var mı?
Kesinlikle yok. “The Art of Banksy” daha önceden satılan eserlerini bir araya getiren bir sergi.
Genelde sanatçılar eserleri galerilerden sokağa taşımak ister. Burada tam tersi bir süreç işliyor. Sokak sanatını galeride sergilemek nasıl bir duygu?
Sergi aslında bir müze veya bildiğimiz anlamda bir sanat galerisinde gerçekleşmiyor. Biz bu tip sergileri yıllardır yapıyoruz. Burası insanların sanatı tecrübe etmesi için tasarlanan bir alan. Bu yüzden çok rahatım. Çok eğlenceli bir çalışma olduğu için bunu kendi de görecek. Ayrıca Banksy bugüne kadar binlerce sokak çalışması yaptı ama belki sadece 10 tanesi sokaklarda duruyor. Zira stilini bilen insanlar hemen farkına varıp o çalışmaya sahip olmak için, o duvarı oradan söker ve sahibinin zararını da karşılar, ardından da galeriye götürürlerdi. O yüzden sokaklarda pek bir çalışmasını görmek mümkün değil. Sokakta yapılan eserlerin sokakta kalması lazım. Bu konuda özellikle hassasım. O eserler kişilere değil, sokaklara ait olmalı; burada sadece insanların önceden satın aldığı eserler var.
Tartışmalar hakkında siz ne düşünüyorsunuz?
Umurumda değil. Zaten Banksy kendini ve sanatını topluma mal ettiği için sorun olacağını da sanmıyorum. O da sanatının binlerce hatta on binlerce insana ulaşmasının kötü bir şey olduğunu düşünmez.
Bir gün Banksy’nin kimliği açıklanır mı ya da kendisi açıklamaya karar verir mi?
Genelde kimliğini gizli tutması dikkat çekmek için aldığı akıllıca bir karar gibi görülüyor ama baştan beri asıl amacı kendini korumaktı. Bristol’da sokaklarda birlikte çalıştığımız zamanlarda da çok dikkatli olmamız gerekiyordu zira özellikle ilk tanınmaya başladığı yıllarda grafiti sanatı yapmak ciddi bir suçtu ve yakalanmamak için kimliği gizli kalmalıydı.
RÖPORTAJ: ELİF KAPTANOĞLU, ŞULE KÖKTÜRK